آیا نظریه تکامل انواع قابل پذیرش است؟

نظریه تکامل موجودات زنده از ابعاد مختلف قابل بررسى است:

 گاهى از دیدگاه اعتقاد به خدا و توحید بحث مى‏شود که آیا این نظریه با اعتقاد به خدا منافاتى دارد یا نه؟

 و گاهى از این بعد که با آیات قران در مورد خلقت منافات دارد یا نه؟

 در این جا از چندسو باید مسأله را مورد بررسى قرار داد:

 1) ابتدا باید دید آیا این یک اصل مسلم و ثابت شده علمى است یا نه؟ در جواب باید گفت: این نظریه هنوز هم یک فرضیه است و دانشمندانى با آن به مخالفت برخاسته یا تغییراتى در آن داده‏اند. بنابراین بر فرض ، این دیدگاه مخالف ظواهر برخى از آیات قرآنى قلمداد شود قدرت معارضه با آنها را ندارد.

2) به فرض مسأله تکامل ترانسفور میستى را بپذیریم و براى انسان اجداد حیوانى قائل شویم هیچ گونه مخالفتى با اینکه انسان‏هاى موجود همه داراى پدر و مادر واحدى بنام آدم و حوا باشند ندارد.

 بلى این سوءال پدید مى‏آید که خود آدم و حوا از تکامل حیوانات دیگر خلق شده‏اند (نظریه ترانسفورمیسم) یا هیچ گونه اجداد حیوانى ندارند (نظریه فیکسیسم)؟

 ظواهر آیات قرآن نظریه دوم است ولى در عین حال این آیات نفى کلى نظریه ترانسفورمیسم را در مورد انسان‏هاى قبل از انسان موجود (مانند انسان‏هاى نئاندرتال) نمى‏کند.

گذشته از این نظریه داروین از سوى بعضى دانشمندان ردّ شده است.

وهر چند ممکن است بین انسان‏هاى امروزى و از نسل آدم با انسان نماهاى گذشته از نظر فیزیولوژى (جسمانى) شباهت‏هاى وجود داشته باشد، اما به هیچ وجه نمى‏تواند بین عناصر اساسى انسانیت مانند روح انسانى، خلاقیت، وجود ارزش‏هاى اخلاقى، خوب و بد و...

شباهت‏ها را اثبات کرد تا بین انسان‏هاى امروزى موجودات حیوانى ارتباط برقرار کرد.

و برفرض عدم ابطال نمى‏توان نظریه‏اى مقابل و مخالف با قرآن باشد، زیرا براساس نظریه تکامل، راه پیدایش انسان از دگرگونى‏هاى طبیعى میمون مى‏گذرد اما ثابت نمى‏کند که این، تنها راه تحققق انسان است و بشر منحصراً از این طریق پا به عرصه هستى گذاشته است، زیرا تجربه دلالت مى‏کند بر این که از این راه فلان حادثه رخ مى‏دهد و هرگز دلالت ندارد بر این که رخداد فلان حادثه از غیر این راه محال است.(1)

- اضافه بر این درباره تکامل انسان و نظریه داروین باید به این نکته توجّه داشت که یک نوع را در صورتی می‏توان تکامل یافته نوع پیش دانست که اتّصال این نوع به نوع قبلی محرز باشد. اگر احتمال داده شود که نوع قبلی از بین رفته و نوع دیگری به وجود آمده که شباهت به نوع پیشین داشته است، نمی‏توان این نوع را تکامل یافته نوع قبل دانست. در مورد نسل انسان چنین است؛ براساس آنچه از ظاهر احادیث و آیات استفاده می‏شود، نسل کنونی انسان به حضرت آدم و حوا منتهی می‏شود و آن دو دارای آفرینش مستقل بوده‏اند. اینکه قبلاً موجوداتی شبیه به انسان بوده‏اند و فسیل‏های به دست آمده حاکی از آنهاست، دلیل آن نیست که انسان‏های تکامل یافته آنان باشد.

 جوادى آملى، تفسیر موضوعى، ج 14، ص 26.